W ramach cyklu Klasyka Kina zapraszamy na pokaz arcydzieła Ingmara Bergmana – metaforyczną opowieść o rycerzu powracającym z wyprawy krzyżowej i stającym do szachowego pojedynku ze Śmiercią!
SIÓDMA PIECZĘĆ
26 września 2019, godz. 18:00
Kino Forum, ul. Legionowa 5
bilety: 12 zł/normalny, 10 zł/ulgowy – w kasie kina i na stronie bilety.bok.bialystok.pl
Prelekcja przed filmem: Jakub Koisz
Jakub Koisz – krytyk filmowy, polonista, kulturoznawca, publikował m.in. w: Film.org.pl, WP, Muscle, Movies Room, Twórczości, Magazynie Filmowym – Piśmie Stowarzyszenia Filmowców Polskich, Na Ekranie.
Współpracuje także z Radiową Czwórką i Radiem Tok FM. Współautor vloga filmowego Urwany Film.
Siódma pieczęć / Det sjunde inseglet / The Seventh Seal
Szwecja 1957, 96′
reż. Ingmar Bergman
obsada: Max von Sydow, Gunnar Bjornstrand, Bengt Ekerot, Nils Poppe
Nagroda Specjalna Jury na MFF w Cannes 1957 (ex-aequo z „Kanałem” Andrzeja Wajdy)!
“Siódma pieczęć” powstała na bazie jednoaktówki „Malowidło w drewnie”, którą Bergman stworzył dla (i przy udziale) studentów szkoły teatralnej w Malmö. To, co miało być warsztatową wprawką, okazało się podstawą dla filmu, który uczynił reżysera sławnym.
“Siódma pieczęć” – moralitet ubrany w średniowieczny kostium – to pierwsza część tak zwanego cyklu wertykalnego, a zarazem pierwsza Bergmanowska próba poznania Boga, próba, którą autor ponowi w wielu tytułach, choćby w “Jak w zwierciadle”, “Gościach wieczerzy pańskiej” i “Milczeniu”.
Rycerz Antonius Block i jego giermek Jöns powracają z wyprawy krzyżowej. Podróżują przez ziemie zniszczone szalejącą zarazą, obserwują okrutne gwałty i pochody biczowników, spotykają przerażoną dziewczynę skazaną na śmierć za czary i rodzinę kuglarzy, która stanowi jedyną oazę szczęścia w tym straszliwym świecie. Block traktuje podróż jako drogę do poznania prawd ostatecznych. Ponieważ życie naokoło wydaje się pozbawione sensu, a Bóg milczy, rycerz gotów jest zapytać Śmierci. Ta decyduje się podjąć jego wyzwanie i zagrać z nim w szachy, na jednej szali kładąc tajemnicę wszechrzeczy, na drugiej – jego życie.
“Wartość artystyczna Siódmej pieczęci wynikała nie tyle z bezwzględnej oryginalności intelektualnej filmu, bo o takiej mówić trudno, co z jego niezwykle sugestywnego kształtu estetycznego. Widmo wszechobecnej Śmierci na pierwszym planie, wizyjna inscenizacja scen masowych (…), idealna harmonia pierwiastków sacrum i profanum, tragizmu i komizmu, patosu i arlekinady, epiki i liryki, realizmu i fantastyki (…) złożyły się na filmowy spektakl o ogromnej i nieprzemijającej sile emocjonalnego oddziaływania – świadectwo absolutnego mistrzostwa Bergmana w opanowaniu filmowej formy.” – pisał o Siódmej pieczęci Tadeusz Szczepański.
INGMAR BERGMAN (1918-2007)
Szwedzki reżyser filmowy i teatralny, uważany za jednego z najbardziej wpływowych twórców w historii kina!
Ingmar Bergman urodził się w Upsali 14 lipca 1918 roku. Jego ojcem był luterański pastor Eric Bergman, późniejszy kapelan szwedzkiej rodziny królewskiej. W jego rodzinnym domu panowała ścisła dyscyplina. Jedną ze stosowanych przez jego ojca kar było zamykanie młodego chłopca w szafie (ten wątek pojawi się w filmie „Twarzą w twarz”). Jako 9-letni chłopiec rozpoczął przygodę z „teatrem”. Tworzył przedstawienia za pomocą własnoręcznie wykonywanych marionetek i dekoracji. Studiował sztukę i literaturę na Uniwersytecie Sztokholmskim. W trakcie studiów pisał wiele tekstów literackich (m.in. powieści, sztuki i opowiadania), które w większości nie doczekały się publikacji. Pracował jako asystent reżysera w jednym ze sztokholmskich teatrów, a także dokonywał korekt cudzych scenariuszy. W 1942 roku otrzymał szansę samodzielnego wystawienia swojej własnej sztuki pt. „Śmierć Kacpra”. Jako scenarzysta filmowy zadebiutował w 1944 roku. Jego „Skandal” zekranizował Alf Sjöberg. Dwa lata później wyreżyserował swój pierwszy film „Kryzys”, z własnym scenariuszem opartym na podstawie duńskiej powieści. Pierwszym w pełni autorskim filmem szwedzkiego twórcy było „Więzienie”, w którym pojawiły się elementy charakterystyczne dla całej jego twórczości, takie jak podważanie istnienia Boga czy psychoanalityczny wymiar snu. Kolejne filmy były realizowane na zamówienie i nie przejawiały wielkiej wartości artystycznej. Na uwagę zasługuje jedynie „Wieczór kuglarzy” z 1953 roku, do którego zdjęcia wykonał Sven Nykvist, późniejszy stały współpracownik Bergmana.
Przełom w karierze szwedzkiego twórcy stanowi dopiero jego siedemnasty film – „Siódma pieczęć”. Arcydzieło z 1957 roku, opowiadające o rycerzu, który gra w szachy ze śmiercią, jest także początkiem bogatej kariery Maxa von Sydowa. Za ten film reżyser otrzymał specjalną nagrodę jury na festiwalu w Cannes (ex equo z „Kanałem” Andrzeja Wajdy). W tym samym roku powstał inny ważny film – „Tam, gdzie rosną poziomki” (uhonorowany Złotym Niedźwiedziem na festiwalu w Berlinie), ze znakomitą kreacją Victora Sjöströma. Lata 1958-1960 przyniosły kolejne nagrody (Złota Palma za reżyserię filmu „U progu życia” i Oscar dla filmu nieanglojęzycznego za „Źródło”). Początek lat 60-tych to zwrot w stronę kammarspelu (szwedz. „sztuka kameralna”). W tej pozbawionej rozmachu, ale skupiającej się na dyskretnych środkach wyrazu konwencji (mistrzowsko realizowanej przez Nykvista), powstała słynna trylogia: „Jak w zwierciadle” (drugi Oscar w karierze Bergmana), „Goście wieczerzy pańskiej” i „Milczenie”. Te filmy nie są powiązane fabularnie, dotyczą jednak szeroko pojętego tematu wiary w Boga, pojawiających się wątpliwości i w końcu zaprzeczenia jego istnieniu. Kolejnym wielkim dziełem jest „Persona” nakręcona w 1966 roku, w którym po raz pierwszy wystąpiła ulubiona aktorka reżysera – Liv Ullmann . Okres 1957-1966 był zdecydowanie najlepszym w twórczości Bergmana. W późnych latach 60-tych i 70-tych, choć wciąż tworzył bardzo dobre, a momentami wybitne filmy (chociażby „Godzina wilka”, „Szepty i krzyki”, „Sceny z życia małżeńskiego” i „Twarzą w twarz”), nie wzniósł się już na swój najwyższy poziom. Jego ostatnim wielkim dziełem był „Fanny i Alexander”, nagrodzony czterema Oscarami. W 1997 roku, na pięćdziesięciolecie festiwalu w Cannes, otrzymał Palmę Palm, specjalną nagrodę przyznaną mu przez wszystkich dotychczasowych laureatów Złotej Palmy. Umarł na wyspie Faro 30 lipca 2007 w wieku 89 lat.
Głównymi tematami poruszanymi w twórczości Bergmana były samotność, cierpienie i problemy psychiczne, pokazywane najczęściej przez pryzmat kobiecych postaci; problemy w związkach kobiety i mężczyzny, polegające na niezrozumieniu, wojnie płci; rola artysty i sztuki. Często pojawiały się wątki autobiograficzne, najbardziej widoczne w filmie „Fanny i Alexander”, opartym na wspomnieniach z okresu dzieciństwa. Także dzieła traktujące o kryzysie twórczym i wątpliwościach artysty można traktować jako autobiograficzne („Persona”, „Z życia marionetek”). Również temat rozpadu związków i skomplikowanych relacji damsko-męskich był Bergmanowi znany z autopsji. Był pięciokrotnie żonaty, miał dziewięcioro własnych dzieci i jedno przysposobione. Poza tym wdawał się w romanse z poznanymi na planie aktorkami, m.in. Harriet Andersson, Bibi Andersson i Liv Ullmann, z którą miał nieślubną córkę. Posiadał grupę aktorów, z którymi współpracował przy produkcji większości filmów. Do najważniejszych, obok wyżej wymienionych aktorek, należą Erland Josephson, Gunnar Björnstrand, Max von Sydow, Ingrid Thulin i Gunnel Lindblom.
(źródło: Filmweb.pl)
